Dünya Üzerindeki Okyanuslar Nelerdir ?

 Okyanus, kıtaları birbirinden ayıran engin, açık denizlerdir. Yeryüzünün yaklaşık üçte ikisini (%70) kaplarlar ve bu alanın yaklaşık yarısında su seviyesi 3.000 metrenin üzerindedir. Büyük su kütlesi demektir. Okyanus kelimesi Yunanca “nehir” anlamına gelen “Okeanos“tan gelmektedir. Yunanlar, Cebelitarık Boğazı’ndan gelen güçlü akıntıyı fark etmişler ve bunun bir nehir olduğunu düşünmüşlerdir.

Dört milyar yıl önce Dünya yüzeyi suyun sıvı olarak kalmasına olanak tanımayacak kadar sıcaktı. Su, uzayda yok olmak üzere volkanik gazdaki buhar olarak püskürürdü. Yaklaşık 3.85 milyar yıl önce dünya soğuyarak içinde buharında yer aldığı bir volkanik gaz atmosferi oluşturdu. Daha sonra su yoğunlaşmaya başladı ve okyanuslar oluştu. Okyanusların oluşmasından bu yana yağmur toprağa düşmekte ve kayalardaki tuzu denizlere taşımaktadır. Bu nedenle deniz suyu tuzludur. Ortalama olarak okyanus ağırlığının % 2.9’unu tuz oluşturur.

Okyanusların Özellikleri Nelerdir?

• Dünyanın %71’ini oluştururlar.
• Okyanuslar büyük su kütleleridir.
• Dünyada 5 okyanus vardır. (Pasifik, Atlantik, Hint, Güney, Kuzey-Arktik Okyanusu)
• Okyanuslar geceleri atmosferi ısıtırlar.

Dünya Üzerindeki Okyanuslar Nelerdir?

1- Pasifik Okyanusu: 179.7 milyon km² yüzölçümüne sahiptir. Neredeyse Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu’nun toplamı kadar yüzölçümü vardır. En derin yeri 11.034 metre ile Mariana Çukuru olup burası aynı zamanda Dünya’daki en derin noktadır. En kalabalık ada Tahiti’dir. Ayrıca Dünya’daki depremlerin %90’ı ve büyük depremlerin ise %80’i Pasifik bölgesinde oluşmaktadır. Bunun nedeni Büyük Okyanus’un çok derin olmasıdır. 708.000.000 km³ hacmi vardır ve kapladığı alan Dünya’daki toplam karaların alanından biraz daha büyüktür. Okyanusun 3.000-3.500 metreden daha derin her yerinde sıcaklık 2 °C derecenin altındadır. Üzerinde irili ufaklı yaklaşık 20.000 ada bulunmaktadır. Buna karşın toplam yüz ölçümünün yalnızca %1 kadarı karadır. Japonya, Endonezya ve Yeni Gine vb. volkanik adalarla çevrilmiştir. Bu adalara “ateş çemberi” adı verilir.

2- Atlantik Okyanusu: Büyük Okyanus’tan sonraki en büyük ikinci okyanustur. Bir zamanlar tek parça olan ana kıtanın bölünmesiyle oluşmuştur. Avrupa ve Afrika’yı Amerika Kıtası’ndan ayırır. 3314 metre ortalama derinliği bulunan okyanusun en derin noktası Porto Riko Çukuru’dur. Ayrıca dünyanın en uzun okyanus sıradağı olan Orta Atlas Sırtı bu okyanusta bulunur. Yan denizleri ile birlikte (Akdeniz, Kuzey Denizi ve Baltık Denizi) 106,400,000 kilometre kare alana sahiptir ve yeryüzünün beşte bir alanını kaplar. Atlas Okyanusuna Avrupa’dan Ren, Elbe; Afrika’dan Kongo ve Nijer; Amerika’dan ST. Lawrence, Mississippi, Orinaco, Amazon, Parana ve Uruguay nehirleri dökülür.

3- Hint Okyanusu: Agulhas Burnu’nun güneyinde 20° Doğu boylamının geçtiği yerde Atlas Okyanusu’ndan; 147° Doğu boylamının geçtiği yerde de Pasifik Okyanusu’ndan ayrılır. En kuzeyde Basra Körfezi’nde, 30° enlemine kadar uzanır. Dünya sularının %20’sini kapsar. Afrika’dan Avustralya’ya kadar okyanusun genişliği 10.000 kilometre kadardır. Bu alanda yaklaşık olarak 73.566.000 km² yer kaplar. Hacminin yaklaşık olarak 292.131.000 km³ olduğu tahmin edilmektedir.

4- Güney Okyanusu: Antarktika Kıtası’nı çevreleyen su kitlesidir. Bu okyanus dünyanın dördüncü büyük ve en son tanımlanmış okyanusudur.

5- Kuzey Okyanusu (Arktik Okyanusu): Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’nın kuzeylerinde yer alan, Kuzey Kutbu’nu kapsayan, buzlarla kaplı bir okyanustur. Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul edilmektedir. Yüzölçümü 14.090.000 km² olan devasa bir alandır. Diğer okyanuslara göre sığ olup, en derin noktası 5.449 m, ortalama derinlik 1.038 m’dir.